Göz tembelliği olarak da bilinen ambliyopi, lens veya gözlük kullanımında bile gözün normal görme keskinliği elde edemediği görme gelişimi bozukluğudur. Göz tembelliği, bebeklik döneminde ve erken çocukluk çağında ortaya çıkar. Çoğu zaman, bu problemden sadece tek göz etkilenir. Fakat bazı koşullarda, her iki gözde de görme keskinliğinde azalma sorunu ortaya çıkabilir.Göz tembelliği, özellikle de yaşamın erken döneminde teşhis edilip anında tedavi edilirse, görme azalması önlenebilir bir sorundur. Fakat bu göz problemi tedavi edilmezse hasara uğrayan gözlerde ciddi görme sorunlarına sebep olabilir.Dünya nüfusunun yaklaşık %4 ile 5'inin bir dereceye kadar göz tembelliğine sahip olduğu tahmin ediliyor.
Göz tembelliği, genel olarak bebeklik çağında geliştiği için durumun belirtilerini fark etmek oldukça zor olabilir.Bununla beraber, göz tembelliğinin yaygın bir sebebi de şaşılıktır. Bu sebeple, bebeklerin veya küçük çocukların gözlerinde, gözle görülebilir bazı yanlış hizalamalar fark edilirse hemen bir göz doktoruna başvurulmalıdır. Göz tembelliği bazı durumlarda basit bir tarama testiyle de fark edilebilir. Bu basit tarama testini evde, çocuk televizyon izlemek gibi görsel bir işle uğraşırken, gözlerini (her seferinde bir göz) kapatarak ve açarak deneyebilirsiniz.Çocuğunuz, bir gözü kapandığında rahatsız olmazsa, diğer göz için itiraz ederse, kapatılan gözün sağlıklı olduğu ve diğer de gözde ise göz tembelliği olduğunu ve bulanık görmeye neden olduğunu gösterir. Ancak, basit bir tarama testi, kapsamlı bir göz muayenesinin yerini almaz.
Göz tembelliği bazı nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. Ortaya yatan nedene dayanan 3 tür göz tembelliği türü vardır. Bunlar;
Şaşılık ambliyopisi: Şaşılık, göz tembelliğinin en çok rastlanılan nedenidir. Asimetrik gözlerin neden olduğu çift görüşü önlemek için, beyin yanlış hizalanmış gözün görsel girdisini görmezden gelir ve bu durum gözde göz tembelliğine neden olur.
Kırılma ampliyopisi: Göz tembelliğine, bazen mükemmel göz hizasına rağmen, her2 gözde nötr olmayan kırılma sorunları sebepolur. Misalen, bir göz, önemli olmayan yakın görüşlülük(miyop) veya uzak görüşlülüğe (hipermetrop) sahip olabilirken, diğer göz de bu sorun yoktur veya bir göz önemli oranda astigmat olabilirken yine diğer göz de sorun bulunmayabilir. Bu gibi hallerde, beyin, kırma sorunu olan göze odaklanır ve bulanık gözün diğer göze ayarlanmasına sebep olur. Gözdeki ambliyopinin kullanılmamasına neden olur. Bu türambliyopiye, refraktifambliyopi (veya anizometropikambliyopi) denir.
Yoksunluk ambliyopisi: Bu sorun, ışığın konjenital katarakt gibi odaklanmayı engelleyen bir durumun neden olduğu göz tembelliğidir. Normal görsel gelişmenin gerçekleşmesini sağlamak için katarakt sorununun hemen tedavi edilmesi gerekir.
Bazı refraktif göz tembelliği vakalarında normal görüş, hem gözlerde hem de kullanılan lenslerde kırma hatalarınet olarak düzeltilerek elde edilebilir. Bununla beraber genellikle, beyni, ambliyopik gözün görsel girdisine dikkat etmeye ve bu gözde normal görme gelişimini mümkün kılmaya zorlamak için en iyi durumdaki gözün bir kısmına ihtiyaç duyulur.Şaşılık ambliyopisi nin tedavisi genellikle gözleri düzeltmek için şaşılık ameliyatını içerir. Ayrıca sıklıkla her iki gözün de bir ekip olarak eşit çalışmasına yardımcı olmak için bir çeşit görme terapisi şekli (ortoptik de denir) uygulanabilir. Terapi, her gün birkaç saat, hatta tüm gün boyunca gerekli olabilir ve haftalar veya aylarca devam edebilir. Önceden uzmanlar, göz tembelliği tedavisinin yaşamda çok erken başlatılmadığı takdirde, görme keskinliğinde bir iyileşmenin mümkün olmadığını düşünüyordu. Müdahale için kritik sürenin 8 yaş civarında olduğu söyleniyordu.Fakat günümüzde daha büyük çocuklar ve göz tembelliği olan yetişkinler bile, görme keskinliğinde ve kontrast duyarlılığında iyileşmelere yol açan sinirsel değişiklikleri uyaran bilgisayar programları kullanarak ambliyopi tedavisinden fayda görebilirler.Bu tür bir program göz tembelliği olan veya uzun süredir bu sorunu devam eden yetişkinlerde daha iyi ve net bir görüş sağlamıştır. Tedavi genellikle birkaç haftalık bir süre boyunca gerçekleştirilen, her biri 40 dakikalık 40 antrenman seansından oluşur.Yaşları 9 ila 54 arasında değişen 44 ambliyopik çocuk ve yetişkinden oluşan bir klinik çalışmada, katılımcıların %70,5'i tam bir terapieğitimi seansının ardından standart bir göz çizelgesinde olan çizgileri görmeye başladı. Görme keskinliğinde ciddi düzelmeler kaydedildi. Göz tembelliğini tedavi etmek için başka bilgisayar programları da mevcuttur ve çocukların görme ve görme terapisi konusunda uzmanlaşmış göz doktorları tarafından kullanılmaktadır.
Her ne kadar modern ambliyopi tedavileri çocuklarda ve yetişkinlerde görmeyi iyileştire bilse de, çoğu doktor,göz tembelliğinin erken teşhisi, normal görsel gelişimi ve ambliyopi tedavisinin en iyi görsel sonuçları için tercih edildiği konusunda hemfikirdir.Doktorlar, tüm çocukların ilk göz muayenelerinin 6 aylıkken yapılması gerektiğini söylemektedirler. 3 yaşında ise bir başka muayenenin yapılması ve okula başlamadan önce deson muayenenin her iki gözde yapılmasını önermektedir. Göz tembelliği, kendi başına kaybolmaz ve tedavi edilmezse kalıcı görsel sorunlara neden olabilir. Erken teşhis ve tedavi bu sorunu kalıcı olarak çözecektir.
Hermoda Gözlük
